Wieś słynie jako letniskowo-wypoczynkowa, okazałe domy wczasowe zaczęły tu masowo powstawać po II wojnie. Z osiedla Kiry (kira – gwar. „zakręt, zakos”), nad potokiem Kirowa Woda, przy szosie łączącej Zakopane z Witowem, turyści wyruszają w Dolinę Kościeliską.
Zobacz zdjęcie Kościeliska i Pasma Gubałowskiego!
W opowieściach starych ludzi przetrwała legenda o tym, że gdy król Jan Kazimierz, uciekając przed szwedzką nawałą, przeprawiał się na Węgry- wykorzystał do tego drogę wiodącą przez Palenicę, Butorowy Wierch, Polanę Budzówka (jedną z najstarszych polan Kościeliska), Dolinę Kościeliską, Wąwóz Kraków i dalej na Słowację. Przypomina o tym ulica Królewska w Kościelisku, a trakt przez wierchy, polany i dolinę jest zwany Drogą Królewską. Co ciekawsze, Droga Królewska – szeroki, bity trakt – biegnie też w zupełnie innej części Podhala: wierchami w Białce Tatrzańskiej aż po Groń. Być może obie te drogi niegdyś się łączyły lub są fragmentem starego, kupieckiego szlaku na Wiedeńi na Węgry.
Kościelisko położone jest w Rowie Kościeliskim i na północnych stokach Pogórza Gubałowskiego. Jego zabudowania wkraczają także do dolnej części Doliny Kościeliskiej w Tatrach(Kiry). Jest to duża wieś o charakterze miejscowości wypoczynkowej, składająca się z 21 osiedli (dawnych osad pasterskich, tzw. polan – stąd bierze się dawniej oficjalna, a dziś potoczna nazwa miejscowości: Polany), często nazywana „Sercem Podhala”. Osiedla Kościeliska to: Antałówka, Blachówka, Budzówka, Butorów, Chotarz, Czajki, Górkówka, Gronik, Groń, Karpielówka, Kierpcówka, Kiry, Nędzówka, Pająkówka, Pitoniówka, Rysulówka, Sobiczkowa, Staszelówka, Sywarne, Szeligówka, Wojdyłówka.
Kościelisko jest kolebką narciarstwa biegowego, zwłaszcza biathlonu. Trzydziestu ośmiu olimpijczyków rodem z Polan lub tutaj osiadłych – to rzecz niezwykła w skali kraju.
Za kilka dni ciąg dalszy!
Przeczytaj nasz artykuł o 3 wyciągach narciarskich w Kościelisku!
…oraz o innych wyciągach: w Bukowinieczy też Białce Tatrzańskiej oraz w Murzasichlu.
